Nanotechnologia
w leczeniu chorób skóry

Nanotechnologia to dziedzina nauki zajmująca się tworzeniem i wykorzystywaniem struktur o rozmiarach miliony razy mniejszych niż jeden milimetr.

Nanoformulacje lipidowe

W medycynie rozwija się szczególnie dynamicznie w obszarze poszukiwania nowych sposobów dostarczania leków.

Skóra, mimo że jest największym narządem człowieka, stanowi jednocześnie skuteczną barierę ochronną, przez którą trudno przenikają substancje lecznicze. Jednym z rozwiązań są specjalnie zaprojektowane nanoformulacje oparte na lipidach, które dzięki swojej budowie mogą ułatwiać przenikanie leków w głąb skóry.

Liposomy – inteligentne nośniki leków przez skórę

Nanoformulacje liposomalne mają kształt kulisty, których ściana składa się z cienkiej warstwy tłuszczów (fosfolipidów) ułożonych „ogonami” do środka, a „główkami” na zewnątrz. Taka struktura przypomina bańkę mydlaną – tylko w skali nanometrycznej. Wnętrze liposomu tworzy rdzeń wodny, dlatego można w nim inkorporować substancje hydrofilowe (rozpuszczalne w wodzie), natomiast w samych ogonach – związki hydrofobowe (nierozpuszczalne w wodzie). Dzięki temu liposomy działają jak uniwersalne pęcherzyki transportowe, które chronią lek przed zniszczeniem i ułatwiają jego przenikanie przez warstwę rogową naskórka.

Elastyczne liposomy

Jeszcze bardziej zaawansowane są tzw. elastyczne liposomy (np. transfersomy czy etosomy), które dzięki dodatkom takich substancji jak etanol czy surfaktanty stają się „rozciągliwe” i mogą przeciskać się przez mikroskopijne przestrzenie między komórkami skóry. Dzięki temu zwiększają depozycję leku w głębszych warstwach skóry.

Nanocząstki lipidowe

Inną dużą grupą są nanocząstki lipidowe – stałe lub półstałe tzw. SLN i NLC. Po naniesieniu na powierzchnię skóry tworzą delikatny film, który działa jak warstwa okluzyjna: zatrzymuje wodę, poprawia nawilżenie i ułatwia wchłanianie substancji czynnych. Dodatkowo chronią lek przed degradacją i mogą stopniowo uwalniać go w miejscu działania.

Badania wskazują, że nanformulacje lipidowe znajdują zastosowanie w terapii chorób zapalnych skóry

(np. łuszczyca, atopowe zapalenie skóry), w leczeniu trądziku, infekcji grzybiczych czy w przyspieszaniu gojenia ran. W laboratoriach testuje się także ich wykorzystanie w onkologii skóry, np. do dostarczania leków przeciwnowotworowych w leczeniu zmian powierzchownych.

Choć wiele z tych technologii jest już używanych w kosmetologii i dermokosmetykach, w farmakoterapii klinicznej ich droga jest dłuższa –

wymagają dokładnych badań bezpieczeństwa i skuteczności. Nanotechnologia otwiera nowe perspektywy, pozwalając na tworzenie bardziej skutecznych i bezpiecznych terapii skórnych.

Bibliografia

  1. Fason C, Tyring SK. Nanodermatology. Skin Therapy Lett. 2025 Jul;30(4):8-11. PMID: 40705750.
  2. Hameed H, Faheem S, Khan MA, Hameed A, Ereej N, Ihsan H. Ethosomes: a potential nanovesicular carrier to enhancing the drug delivery against skin barriers. Journal of Microencapsulation. 2 kwiecień 2024;41(3):204–25. 
  3. Jafari A, Daneshamouz S, Ghasemiyeh P, Mohammadi-Samani S. Ethosomes as dermal/transdermal drug delivery systems: applications, preparation and characterization. Journal of Liposome Research. 2 styczeń 2023;33(1):34–52. 
  4. Paiva-Santos AC, Silva AL, Guerra C, Peixoto D, Pereira-Silva M, Zeinali M, i in. Ethosomes as Nanocarriers for the Development of Skin Delivery Formulations. Pharm Res. 1 czerwiec 2021;38(6):947–70.